Inleiding
De coronatijd is inmiddels teneinde, maar toch is deze tijd een beginpunt geweest van een nieuwe normaal die niet meer is weg te denken uit de hedendaagse arbeidsomstandigheden, namelijk: thuiswerken. Met het nieuwe wetsvoorstel Werken waar je wilt lijkt hybride werken eerder de norm dan een uitzondering te worden. Aan thuiswerken zitten echter nog wel wat haken en ogen. In dit artikel zal ik de belangrijkste aspecten van thuiswerken uiteenzetten. Hoe is het bijvoorbeeld geregeld met de Arbeidsomstandigheden-voorzieningen (hierna: Arbo-voorzieningen) en werkgeversaansprakelijkheid bij thuiswerken? En hoe zit het met een thuiswerkvergoeding? En mag een werkgever de productiviteit van zijn werknemer controleren tijdens het thuiswerken?
Voorwaarden voor thuiswerken
Op 1 januari 2023 is de Wet flexibel werken (hierna: Wfw) in werking getreden. Deze wet is ingetreden vanuit het oogpunt dat moderne werknemers behoefte hebben aan flexibele inrichting van hun arbeidsuren. Met flexibele werkuren kunnen werknemers kiezen om later te beginnen. Zo kunnen ouders bijvoorbeeld hun kinderen eerst naar school brengen of werknemers kunnen sporten alvorens hun dag begint.1
In artikel 1 onder d van de Wfw staat beschreven dat een arbeidsplaats âiedere overeengekomen plaats is die in verband met het verrichten van arbeid wordt of pleegt te worden gebruikt door de werknemerâ. Op grond van artikel 2 lid 1 Wfw kan de werknemer de werkgever verzoeken om aanpassing van de arbeidsplaats. De wet noemt ook de vereisten die voor aanpassing van de arbeidsplaats nodig zijn. De werkgever moet minimaal tien werknemers hebben, de werknemer moet minimaal een halfjaar in dienst zijn en het verzoek moet schriftelijk ingediend worden uiterlijk twee maanden voor de gewenste ingangsdatum. In dit verzoek moet de gewenste ingangsdatum en de gewenste werkplek staan en de werkgever moet uiterlijk binnen Ă©Ă©n maand voor de ingangsdatum reageren op het schriftelijke verzoek.2 De werkgever kan het schriftelijke verzoek van de werknemer weigeren. Een voorbeeld van een weigeringsgrond is dat de plek waar de werknemer de arbeid wenst te verrichten niet geschikt is.3
Werkgeversaansprakelijkheid bij thuiswerken
De werkgeversaansprakelijkheid van artikel 7:658 BW is in geval van thuiswerken onverkort van toepassing. Dat brengt met zich mee dat de werkgever aansprakelijk kan zijn voor letselschade die de werknemer thuis tijdens werktijd oploopt.4 Dat houdt in dat de werkgever verplicht maatregelen moet nemen om te voorkomen dat de werknemer schade lijdt. De zorgplicht van de werkgever verdwijnt niet bij thuiswerk. Indien een werknemer thuis aan het werk is, heeft de werkgever een zeer beperkte invloed op de werkomgeving. Derhalve gelden andere regels.
Thuiswerken valt op grond van artikel 1.43 van het Arbeidsomstandighedenbesluit onder âplaatsonafhankelijke arbeidâ. Voor thuiswerken geldt echter een Arbeidsomstandigheden-regime (hierna: Arbo-regime). Dit houdt in dat niet alle Arbo-verplichtingen van toepassing zijn. Hoofdstuk drie van het Arbeidsomstandighedenbesluit (hierna: Arbobesluit) is bijvoorbeeld niet van toepassing op thuiswerksituaties, aangezien het lastig is om aan de voorwaarden van dit hoofdstuk te voldoen. Het aanbrengen van noodverlichting of een speciale nooduitgang is bijvoorbeeld ongebruikelijk in een woonhuis en daarom moeilijk te verplichten.
Tevens moeten op grond van artikel 5.4 en artikel 1.47 lid 2 van het Arbobesluit de werkplekken worden ingericht volgens de ergonomische beginselen, tenzij dit redelijkerwijs niet kan worden gevergd. Deze bepalingen zijn ook van toepassing op thuiswerkers, omdat de thuiswerkplaats een âarbeidsplaatsâ is op grond van de Arbowet. De werkgever moet daarom zorgdragen voor bijvoorbeeld een goed afgesteld bureau en een goede bureaustoel.
Thuiswerkvergoeding
De onbelaste thuiswerkvergoeding bedraagt per 1 januari 2023 maximaal ⏠2,15 per dag. Dit bedrag is verhoogd vanwege de stijging van de elektriciteitskosten en de inflatie. Deze vrijgestelde vergoeding compenseert de kosten die de werknemer thuis tijdens werktijd maakt. Hierbij kan gedacht worden aan kosten voor water- en elektriciteitsverbruik, verwarming, koffie en thee en toiletpapier.
Privacy van de werknemer
De werkgever kan verlangen zijn werknemers te controleren als zij thuiswerken. Dit is mogelijk indien de werkgever zich houdt aan de regels uit de privacywetgeving. De werkgever moet goed beargumenteren waarom het noodzakelijk is om zijn werknemer(s) te controleren.6 Als aan de voorwaarden van de Algemene verordening gegevensbescherming wordt voldaan, dan mag de werkgever maatregelen nemen om de werknemer tijdens het thuiswerken te controleren. Daarbij heeft de werknemer de keuze om een arbeidsdeskundige langs te laten komen of met hem een .
Wetsvoorstel Werken waar je wilt
Op 27 januari 2021 is bij de Tweede Kamer een wetsvoorstel ingediend met de titel: Voorstel van wet van de leden Van Weyenberg en Smeulders tot wijziging van de Wet flexibel werken in verband met het bevorderen van flexibel werken naar arbeidsplaats.7 In de memorie van toelichting wordt gesproken over een lichter regime dat geldt bij de beoordeling van een verzoek om aanpassing van de arbeidsplaats. Het wetvoorstel beoogt de wijziging van het huidige artikel 2 Wfw te bewerkstelligen. Dit houdt in dat een verzoek om aanpassing van de arbeidsplaats op eenzelfde manier moet worden behandeld als een verzoek om aanpassing van werktijd of arbeidsduur. De werknemer kan nu bij een verzoek alleen kiezen om thuis te werken vanaf het adres dat bij de werkgever staat geregistreerd als woonadres van de werknemer. Door deze wijziging kan een verzoek van een werknemer tot aanpassing van de werkplek alleen nog maar door de werkgever worden afgewezen op grond van de redelijkheid en billijkheid.10 Het wetsvoorstel is op 5 juli 2022 aangenomen met een ruime meerderheid door de Tweede Kamer. Het voorstel ligt op dit moment bij de Eerste Kamer. Het wordt dus nog afwachten of de wet daadwerkelijk gaat intreden.
Conclusie
Kortom, met het wetsvoorstel Werken waar je wilt is een begin gemaakt met de ontwikkeling op het gebied van thuiswerken. Dit wetsvoorstel beoogt het balanceren van werk en privéleven voor werknemers gemakkelijker te maken. Op dit moment is het alleen nog afwachten hoe de Eerste Kamer over het wetsvoorstel zal stemmen.
1 Kamerstukken II 2011-2012, 32 889, nr. 3 (MvT).
2 Art. 2 Wet flexibel werken.
3  âWanneer mag ik werken vanuit huis?â, Rijksoverheid.nl.
4 De Hek, AP 2022/3.
5 âThuiswerkvergoeding 2023, dit zijn de regelsâ, Ondernemenmetpersoneel.nl.
6 âControle van werknemersâ, Autoriteitpersoonsgegevens.nl.
7 Kamerstukken II 2014/15, 32 889, nr. 17 (MvT).
8 Kamerstukken II 2014/15, 32 889, nr. 17 (MvT).
9 Kamerstukken II 2014/15, 32 889, nr. 17 (MvT).
10 Kamerstukken II 2014/15, 32 889, nr. 17 (MvT).